Jakie normy i właściwości są istotne przy wyborze butów zabezpieczających?

Wybierając buty BHP, najpierw sprawdź, czy spełniają normę EN ISO 20345 oraz do jakiej klasy ochrony S1–S5 należą. Następnie oceń podnosek ochronny 200 J, odporność na zgniecenie 15 kN, właściwości antypoślizgowe (SRA/SRB/SRC), materiał cholewki i podeszwy, a także dopasowanie do warunków pracy: wilgoć, chemikalia, temperatura. Na końcu zwróć uwagę na komfort – amortyzację, wentylację, dopasowanie i wagę. Poniżej szczegóły, które ułatwią podjęcie trafnej decyzji zakupowej.

Przeczytaj również: Dlaczego warto wybrać torebkę skórzaną?

Norma EN ISO 20345 – co dokładnie gwarantuje?

EN ISO 20345 to europejska norma definiująca minimalne wymagania dla obuwie ochronne. Obejmuje m.in. wytrzymałość podnoska na uderzenie 200 J, odporność na zgniecenie 15 kN, odporność na ścieranie, antypoślizgowość oraz stabilność konstrukcji. Jeśli buty mają deklarację zgodności z tą normą, wiesz, że zapewniają podstawowy poziom bezpieczeństwa wymagany w pracy.

Przeczytaj również: Wysokiej jakości kosmetyki — jak wybierać i gdzie szukać?

Norma porządkuje także oznaczenia dodatkowe (np. A, AN, CI), dzięki którym szybko sprawdzisz cechy specjalne – od właściwości antystatycznych po ochronę kostki. To podstawa porównań modeli między branżami i stanowiskami.

Przeczytaj również: Wysokiej jakości kosmetyki — czyli jakie?

Klasy S1–S5 i ich znaczenie w praktyce

Klasy definiują zestaw cech, które obuwie musi posiadać. W skrócie: S1 – środowiska suche; S1P – suche z ryzykiem przekłucia; S2 – wilgoć i zachlapania; S3 – wilgoć + ryzyko przekłucia; S4/S5 – tworzywa polimerowe, w tym wersje wodoodporne do pracy w cieczach. Wybieraj klasę pod realne zagrożenia – nie wyższe „na zapas”, bo może to niepotrzebnie podnieść wagę i zmniejszyć komfort.

Przykład: magazyn i sucha hala – S1 lub S1P (jeśli występują opiłki, gwoździe). Budowa i teren – zwykle S3, bo potrzeba wodoodporności cholewki i wkładki antyprzebiciowej. Prace mokre (kanalizacja, rolnictwo) – S5 w pełni polimerowe z ochroną przed cieczami.

Podnosek 200 J i ochrona przed zgnieceniem 15 kN

Podnosek ochronny ma chronić palce przed spadającymi przedmiotami. Zgodnie z normą wytrzymuje uderzenie 200 J oraz zgniecenie 15 kN. W praktyce spotkasz podnoski stalowe, aluminiowe i kompozytowe – każde rozwiązanie spełnia normę, ale różni się masą i przewodnictwem. Stal jest trwała i tańsza, aluminium lżejsze, kompozyt nie przewodzi temperatury i prądu, co bywa kluczowe w chłodniach i przy pracach elektrycznych (z oznaczeniem A/HI/CI w razie potrzeby).

W pracach z ryzykiem bocznych uderzeń rozważ buty z oznaczeniem AN (ochrona kostki). To minimalizuje skręcenia i urazy podczas pracy w nierównym terenie.

Właściwości antypoślizgowe – SRA, SRB, SRC

Poślizg to jedna z najczęstszych przyczyn wypadków. Buty zgodne z EN ISO 20345 muszą przejść testy antypoślizgowości, a oznaczenia wskazują, na jakich podłożach zapewniają przyczepność: SRA – płytki ceramiczne + roztwór mydła; SRB – stal + gliceryna; SRC – łącznie SRA i SRB. W środowiskach z olejami, tłuszczami czy mokrym betonem celuj w SRC, najlepiej z bieżnikiem kierunkowym i mieszanką podeszwy odporną na węglowodory.

Oznaczenia dodatkowe, które robią różnicę

Poza klasą S1–S5 zwróć uwagę na symbole opisujące cechy specjalne. Najczęściej spotykane:

• A – właściwości antyelektrostatyczne (istotne przy elektronice i pyle łatwopalnym).
• CI – izolacja od zimna (chłodnie, zimowe prace zewnętrzne).
• HI – izolacja od ciepła (asfalt, hutnictwo – ogranicza przenikanie wysokiej temperatury).
• HRO – podeszwa odporna na kontakt z gorącą powierzchnią.
• FO – odporność podeszwy na oleje i benzynę (częsta w przemyśle i warsztatach).
• WR/WRU – wodoodporność całego buta/cholewki.
• P – odporność na przebicie (wkładka stalowa lub kompozytowa).
• ESD – kontrolowany poziom odprowadzania ładunków dla stref EPA (wrażliwa elektronika).

Materiał cholewki i podeszwy – dopasowanie do środowiska

Naturalna skóra dobrze oddycha i dopasowuje się do stopy, sprawdza się w warunkach umiarkowanych. Syntetyki (mikrofibra, skóry powlekane) oferują lepszą odporność na wilgoć, chemikalia i łatwiejsze czyszczenie. W środowiskach mokrych wybieraj cholewki z WR/WRU, a w pracach z chemikaliami – dedykowane modele o potwierdzonej odporności materiałowej.

W podeszwach najczęściej spotkasz: PU (lekki, sprężysty, na hale), PU/PU (dwuwarstwowy kompromis między amortyzacją i ścieralnością), PU/TPU (bardzo dobra antypoślizgowość i odporność na ścieranie), guma (wysoka odporność termiczna, HRO), EVA w midsole (lekkość i amortyzacja). Teren, ostre krawędzie, wysoka temperatura – preferuj mieszanki z gumą; suche magazyny – PU/PU będzie najpraktyczniejszy.

Dopasowanie do warunków: wilgotność, chemikalia, temperatura

W wilgoci i błocie postaw na S2/S3 albo polimerowe S4/S5 – łatwo je oczyścić i nie chłoną wody. Przy chemikaliach weryfikuj kartę produktu i odporność materiałową (różne związki działają odmiennie na PU, gumę, PVC). W upale szukaj oznaczeń HI/HRO, w zimnie – CI i izolacji termicznej. Gdy występują ryzyka mieszane (np. woda + gwoździe + oleje), wybieraj modele łączące cechy: S3 SRC FO z wkładką antyprzebiciową i wodoodporną cholewką.

Komfort użytkowania i ergonomia – realny wpływ na wydajność

Amortyzacja w pięcie, sprężysta śródpodeszwa i anatomiczna wkładka ograniczają zmęczenie podczas wielogodzinnego stania i chodzenia. Wentylacja (perforacje, membrany o wysokiej paroprzepuszczalności) redukuje pot i ryzyko otarć. Dopasowanie – wybieraj odpowiednią tęgość i długość, zwróć uwagę na system sznurowania lub BOA, stabilizację pięty i język z klinem, który zatrzymuje drobiny wewnątrz buta.

Pamiętaj o wadze: lżejsze buty (np. z kompozytowym podnoskiem i wkładką antyprzebiciową z kevlaru) zmniejszają obciążenie stawów. Jednak w trudnym terenie czasem lepsza będzie solidniejsza konstrukcja kosztem gramów.

Praktyczne dopasowanie do branż

• Magazyn, logistyka: S1/S1P, SRC, lekka cholewka, dobra amortyzacja.
• Budownictwo: S3, SRC, P, WRU, solidny bieżnik; w lecie HI/HRO przy gorących nawierzchniach.
• Przemysł metalowy: S3, SRC, HRO, skóra pełnoziarnista, ograniczone elementy siatkowe.
• Przemysł spożywczy: S2/S4, SRC, łatwe mycie, białe lub jasne wykończenia.
• Chłodnie i prace zewnętrzne zimą: S3/S5, CI, bieżnik na śnieg/lód, izolacja.
• Elektronika/ESD: S1/S2 z ESD, A; podeszwy niebrudzące.

Jak sprawnie porównać modele i podjąć decyzję?

1) Ustal zagrożenia: upadki przedmiotów, poślizg, przekłucie, woda, oleje, temperatura, prąd. 2) Dobierz klasę S i oznaczenia odpowiadające ryzykom. 3) Wybierz materiał cholewki i podeszwy pod środowisko. 4) Oceń komfort: amortyzacja, waga, wentylacja, tęgość. 5) Sprawdź certyfikaty i deklaracje zgodności z EN ISO 20345. Dzięki temu zyskasz obuwie, które realnie chroni i nie męczy stóp podczas całej zmiany.